CIRI-CIRI JAKU SEMA DAN JAKU SILUP DALAM PENGAJARAN BUNGAI JAKU

THE ELEMENT OF JAKU SEMA AND JAKU SILUP IN TEACHING OF BUNGAI JAKU

Abstract

Artikel ini meninjau ciri-ciri jaku sema dan jaku silup dalam pengajaran Bungai Jaku. Jaku sema ialah ungkapan yang digunakan untuk membandingkan sesuatu keadaan bagi memudahkan pembaca faham terhadap perkara yang diterangkan dan jaku silup ini dituturkan bagi mengelakkan diri daripada ditimpa sebarang masalah. Penyelidikan ini dibuat bagi mengatasi masalah utama dalam kalangan ahli masyarakat Iban iaitu tidak dapat mengenal pasti ungkapan jaku sema dan jaku silup dalam bungai jaku. Selain itu, pemahaman mesej yang ingin disampaikan oleh kedua-dua ungkapan juga amat berbeza. Kaedah yang digunakan untuk mendapatkan data ialah kaedah kepustakaan, kaedah lapangan dan kaedah pemerhatian. Kaedah kepustakaan dijalankan untuk mengumpul data-data yang penting. Kajian rintis dijalankan untuk memperbaiki kelemahan borang senarai semak melalui temu duga bersama 23 orang responden. Seterusnya, kajian pemerhatian dijalankan ke empat buah sekolah dan 80 orang pelajar dijadikan responden. 15 soalan berkaitan dengan ciri-ciri jaku sema dan jaku silup disediakan dan perlu diisi oleh responden. Dapatan kertas kerja menunjukkan bahawa terdapat empat ciri-ciri jaku sema yang telah dikenal pasti. Misalnya, membandingkan keadaan dalam ungkapan, mesej yang disampaikan mudah difahami, bermula dengan kata banding asai, baka, enda dan munyi di pangkal ayat serta mudah dikenal pasti. Sebaliknya, jaku silup ialah ungkapan yang mempunyai erti yang bersembunyi, berteka-teki, digunakan di tempat berpenghuni, untuk mengelakkan malapetaka dan kecelakaan. Bagi persamaan pula, kedua-duanya merujuk kepada sesuatu yang spesifik, mempunyai maksud tertentu, menerapkan cara hidup manusia, terdiri daripada frasa-frasa figuratif dan terdiri daripada sepatah dua perkataan sahaja. Justeru, dengan adanya kajian seumpama ini ia boleh menambahkan bilangan bahan ilmiah jaku sema dan jaku silup dan jumlah penyelidik yang mengkaji kepelbagaian bahasa terutamanya bahasa Iban di Sarawak. 

This artikel is to review the characteristics of the idiom and euphemism on the language arts in Iban’s Language lesson. Idiom compares the situations in the related messages which were delivered in a most understandable of the sentence and the euphemism used to avoid disasters and accidents. The research created to overcome the main problem of Iban community that is to identify the idiom and euphemism on the language arts in Iban’s Language lesson. In additional, the messages which were delivered of Idiom and euphemism were very different. The method is to obtain the outcomes of the research which are document analyses, field work and observation. The document analyse is used to collect important data. The field work is to improve the weakness of the checklist form an interview with 23 respondents. Furthermore, observation studies were conducted in four schools and 80 students were respondents. The results of the research show that four characteristics of the idiom in Iban’s language art had been identified. For example, to compares the situations in the related messages which were delivered in a most understandable way by using words such as asai, baka, enda and munyi at the beginning of the sentence. Conversely, euphemism has a hidden, riddled meaning used to avoid disasters and accidents. Both of them are similar in some specific thing that implies certain meanings, portraying the human lifestyles with figurative phrases and consists of one or two words only. Therefore, this research may increase the corpus of knowledge on idioms and euphemism as well as the total number researchers whole study the various of language structure especially Iban language in Sarawak.